W marcu 2019 roku opublikowane zostało obwieszczenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Jako główny cel prognozy MEN wskazało na dostarczenie przesłanek do kształtowania oferty szkolnictwa branżowego, które ma odpowiadać potrzebom krajowego oraz wojewódzkiego rynku pracy. Warto bliżej przyjrzeć się temu opracowaniu, bo zawiera informacje ważne nie tylko z punktu widzenia młodych ludzi zastanawiających się nad wyborem szkoły i zawodu, ale ma też kluczowe znaczenie dla samorządu. W oparciu o prognozę będzie bowiem dokonywane różnicowanie kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym przy podziale części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego.
Aspekt metodologiczny
Prognoza uwzględnia dane Instytut Badań Edukacyjnych opracowane na podstawie statystyki publicznej, danych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Systemu Informacji Oświatowej. Są to trzy podstawowe źródła, którymi posiłkowano się przy opracowywaniu prognozy. Oprócz tego ważną rolę odegrały opinie rad sektorowych do spraw kompetencji i Rady Programowej do spraw kompetencji, a także ministrów właściwych dla zawodów szkolnictwa branżowego. Instytut Badań Edukacyjnych opracował procedury przetwarzania danych, które pozwalają wykorzystać w sposób kompleksowy ogół czynników mających wpływ na popyt i podaż na pracę w perspektywie długofalowej.
Zawody o dużym znaczeniu dla rozwoju państwa
Druga część prognozy zawiera wykaz zawodów, dla których prognozowane jest szczególne zapotrzebowanie na pracowników na krajowym rynku pracy. Na liście 20 zawodów znalazły się następujące profesje (według kolejności alfabetycznej):
1. Automatyk,
2. Elektromechanik,
3. Elektronik,
4. Elektryk,
5. Kierowca mechanik,
6. Mechanik – monter maszyn i urządzeń,
7. Mechatronik,
8. Operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych,
9. Operator obrabiarek skrawających,
10. Ślusarz,
11. Technik automatyk,
12. Technik automatyk sterowania ruchem kolejowym,
13. Technik elektroenergetyk transportu szynowego,
14. Technik elektronik,
15. Technik elektryk,
16. Technik energetyk,
17. Technik mechanik,
18. Technik mechatronik,
19. Technik programista,
20. Technik transportu kolejowego.
Osoby, które kształcą się w wyżej wymienionych zawodach nie powinny mieć większego problemu ze znalezieniem pracy po zakończeniu nauki. Nawet jeśli na danym regionalnym rynku pracy nie będzie dużego zapotrzebowania na dany zawód, jest wielce prawdopodobne, że w sąsiednim województwie pracodawcy będą szukać kandydatów w posiadanym przez nas zawodzie. Ważne w tym przypadku będzie wspieranie przez państwo wewnętrznej mobilności na rynku pracy. Jedną z takich form wspierania mobilności są już teraz bony na zasiedlenie dla młodych osób bezrobotnych do 30 roku życia oferowane przez powiatowe urzędy pracy. Bon na zasiedlenie stanowi gwarancję przyznania środków finansowych na pokrycie kosztów zamieszkania w związku z podjęciem zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub podjęcia działalności gospodarczej poza miejscem dotychczasowego zamieszkania. Bon zasiedleniowy jest przyznawany w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż 200% przeciętnego wynagrodzenia.
Prognozy wojewódzkie – zawody potrzebne w przyszłości
Listy zawodów szkolnictwa branżowego dla poszczególnych województw zostały podzielone na dwie części:
1. zawody, dla których prognozowane jest istotne zapotrzebowanie na pracowników,
2. zawody, dla których prognozowane jest umiarkowane zapotrzebowanie na pracowników.
Można się z nimi szczegółowo zapoznać w Monitorze Polskim (M. P. 2019 poz. 276).
Większa rola pracodawców w procesie kształcenia
Co prawda daleko nam jeszcze do rozwiązań funkcjonujących od wielu lat np. w Niemczech, gdzie kształcenie dualne sprawdza się doskonale, ale wydaje się, że zmierzamy w dobrym kierunku. Aktywność pracodawców na każdym etapie procesu kształcenia zawodowego jest dziś nie tyle pożądana, co wręcz konieczna. Dlatego bardzo ważna będzie ścisła współpraca szkół z pracodawcami.
